SYMONDS, RICHARD (1609 - ?), pregethwr Piwritanaidd

Ganwyd yn y Fenni, 1609, mab Thomas Symonds (a pherthynas, mae'n ddiau, i'r Nicodemus Symonds a oedd yn un o brif ddinasyddion y dref). Cafodd ei addysg yn Rhydychen, Coleg Exeter, ymaelodi yn 1627, B.A. 1629. Dywaid Baxter ei fod, tua 1635, yn cadw ysgol yn Amwythig, a'i fod ef yn ddisgybl iddo, ac i Symonds roddi noddfa i Walter Cradock pan orfu arno ffoi o Wrecsam. Yn 1638-9 cafodd amryw Biwritaniaid, gan gynnwys Richard Symonds, loches gan Syr Robert Harley a'i wraig Brilliana yn Brampton Bryan. Pan dorrodd y Rhyfel Cartref allan clywir amdano yn ninas Bryste, yn pregethu yn Andover, ac am dymor yn dal bywoliaeth Sandwich yng Nghaint. Yn 1646 penderfynodd y Senedd wneud ymgais i efengyleiddio De Cymru drwy anfon tri o genhadon yno - Henry Walter, Walter Cradock, a Richard Symonds - y tri i bregethu yn Gymraeg, a'r tri i gael canpunt y flwyddyn yr un allan o fuddiannau'r deoniaid a'r cabidyliai a ddadwaddolwyd. Yn 1646 (30 Medi) a 1648 (26 Ebrill) gofynnwyd i Symonds bregethu o flaen Tŷ'r Cyffredin, ac yn nechrau 1650 penodwyd ef yn un o'r 25 profwr o dan Ddeddf y Taeniad. Yn Sir Forgannwg y gweithiodd fwyaf fel pregethwr a phrofwr yn y cyfnod hwn; ac ni chlywir fawr ddim amdano hyd nes i'r ' Triers ' yn 1657 roddi eu bendith arno i ' ddarlithio ' yn eglwys gadeiriol Llandaf. Nodyn go faterol yw hwnnw yn un o lawysgrifau'r Bodleian iddo dalu £550 am ran o'r tiroedd a berthynai unwaith i'r esgob. Er bod Symonds yn un o'r Piwritaniaid amlycaf yng Nghymru yn ystod y rhyfeloedd a'r Taeniad, ni ellir osgoi'r casgliad iddo suddo i ddinodedd cymharol ym mlynyddoedd olaf y Weriniaeth, a marw'n ddi-sôn-amdano cyn 1660; beth bynnag, ni chlywir gair amdano yng nghyfnod yr Adferiad.

Awdur

• Thomas Richards, (1878 - 1962)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• The Journals of the House of Lords, viii, 568-9
• The Journals of the House of Commons, iv, 678; v, 545
• MS. J. Walker, c. 13 (17, 31)
• Lambeth MS 995, 113
• Llawysgrif Rawlinson yn Llyfrgell Bodlean, Rhydychen B. 239 (29) (rhif 378)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q18734283

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/