FISON, ANNA 'Morfudd Eryri' (1839-1920), ieithydd, eisteddfodwraig, bardd ac addysgydd

Ganwyd hi yn Barmingham, Suffolk, yr ieuengaf o 20 o blant Thomas Fison, a Charlotte, ei ail wraig, 14 Chwefror 1839. Addysgwyd hi yn Llundain a Cheltenham ac ar y Cyfandir; aeth i fyw at frawd iddi yn Rhydychen, ac enillodd feistrolaeth ar nifer o ieithoedd, gan gynnwys y clasuron. Dechreuodd hefyd ymddiddori yn y Gymraeg dan gyfarwyddyd y Dr. Charles Williams, prifathro Coleg Iesu.

Yn 1871 priododd David Walter Thomas , a magwyd eu plant (dau fab a thair merch) yn Gymry da. Un o'i meibion oedd yr offeiriad a'r ysgolhaig Evan Lorimer Thomas. Ymdaflodd i'r bywyd Cymreig; cynhaliai ddosbarthiadau nos ar gyfer chwarelwyr yr ardal, a rhoddi llawer ohonynt ar ben y ffordd. Cystadlai hefyd mewn eisteddfodau, ac yn eisteddfod genedlaethol Caerdydd, 1883, hyhi a enillodd yng nghystadleuaeth y bryddest gyda chân Saesneg i Landaf. Bu'n flaenllaw hefyd yn yr ymdrechion i ddiwygio'r eisteddfod genedlaethol yn y 70au a'r 80au. Yn 1884 ymgeisiodd am gadair yr ieithoedd modern yng Ngholeg y Brifysgol, Bangor, a bu bron â chael ei hethol.

Bu farw 21 Chwefror 1920 yn Nyffryn Ardudwy, a'i chladdu yng Nghaergybi.

Awdur

• Thomas Iorwerth Ellis, (1899 - 1970)

Ffynonellau

• W. Glynn Williams, Memoir of Mrs. Anna Walter Thomas (Treffynon c.1925)
• Morfudd Eryri, Papur Pawb, 12 Ionawr 1895, t.4
• ymholiadau personol

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Anna Fison

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q50411732

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/