THOMAS, JENKIN ('Siencyn Pen-hydd'; 1746 - 1807), pregethwr Methodistaidd

Ganwyd 16 Medi 1746, mab Thomas Rees, Pen-hydd Fawr, Margam, Sir Forgannwg. Cafodd argyhoeddiad o dan weinidogaeth Evan Dafydd Evan, Ty'r-clai, a daeth o dan ddylanwad William Davies, curad Methodistaidd Castell Nedd. Ymunodd â'r gynulleidfa yng nghapel y Gyfylchi, a dechreuodd bregethu yn seiadau'r cylch. Priododd Catherine, merch John Lewis, Llanfihangel Ynys Afan, ac aeth i fyw i Aberafan am ysbaid. Symudodd oddi yno i'r Goetre, gerllaw hen gapel y Dyffryn, Tai-bach, lle y treuliodd weddill ei oes. Bu farw 26 Rhagfyr 1807, a chladdwyd ef ym mynwent Llanfihangel Ynys Afan - Cwmafan heddiw. Yr oedd 'Siencyn Pen-hydd' yn un o bregethwyr hynotaf ei oes a daeth yn enwog trwy'r wlad ar gyfrif ei stranciau rhyfedd yn y seiadau, aflerwch ei ymddangosiad, a gerwindeb ei ddull fel pregethwr. Anfarwolwyd ef pan luniodd Edward Matthews gofiant iddo; a bu'r cofiant hwnnw yn faes darllen i do ar ôl to o Gymry.

Awdur

• Y Parchedig Gomer Morgan Roberts, (1904 - 1993)

Ffynonellau

• J. Lewis, Marwnad am Jenkin Thomas (1808), 1808
• H. Bevan, Ychydig hanes neu goffadwriaeth am amryw bethau neillduol a gymmerasant le ymhlith corph y Methodistiaid Calfinaidd yn ac o'u dechreuad, sef oddiar yr amser y daeth Mr. Howel Harries i bregethu yn ei droion cyntaf i amryw barthau o Sir Forganwg a'i chyffiniau (Abertawe 1838), 17
• E. Matthews, Hanes Bywyd Siencyn Penhydd, neu Mr. Jenkin Thomas, o Benhydd, yn Sir Forganwg (Pontypridd 1850)
• G. Thomas, Lloffyn olaf o faes hynafiaethau Capel y Gyfylchi, ger Pontrhydyfen, Port Talbot (Treorchy 1899), 31, 68
• Y Traethodydd, 1850, 67
• Y Traethodydd, Ionawr 1953, 35-40

Darllen Pellach

• J. Morgan Jones a W. Morgan, Y Tadau Methodistaidd (1895-1897), ii, 116-128

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 49176136
• Wikidata: Q28361471

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/