TRAHAEARN BRYDYDD MAWR, bardd yn canu yn hanner cyntaf y 14eg ganrif

Mewn cerdd ddychan arno fe gawn ei ach am dair cenhedlaeth, sef Trahaearn, fab Goronwy, fab Rotbert fab Bledri (Llyfr Coch Hergest, 1343). Y mae awgrymiadau yn yr un gerdd a bair inni dybio iddo yntau, fel Cynddelw, gael ei alw'n ' Brydydd Mawr ' oblegid ei faintioli corff (e.e. ' Kawr a syrr, Karw byrr y barch ' a ' Mab Gronwy oed mwy no mi '). Yn ôl y Cambrian Biography (Owen), fe dybir mai'r un ydoedd â Chasnodyn, a maentumiai ' Iolo Morganwg ' mai gŵr o Langyfelach oedd Trahaearn ac iddo lenwi 'Cadair Morganwg ' tua 1300. Ond yn y farwnad iddo (Llyfr Coch Hergest, 1229/30, a The Myvyrian Archaiology of Wales , 277) a briodolir yn y The Myvyrian Archaiology of Wales i Wilym Ddu o Arfon fe'i cysylltir â 'gwlad Feiriawn.' Fe'i gosodir hefyd yn y farwnad hon yn llinach y penceirddiaid. Ond yr oedd Trahaearn, fel Casnodyn ei gyfoeswr, yn perthyn i gyfnod pryd na chedwid y ffin rhwng pencerdd a goganwr yn bendant. Y mae Trahaearn yn canu i Hywel o Landdingad yn Ystrad Tywi, ac i Dduw, mewn dull penceirddaidd, ac i ' Gadwgawn a'i ddaw' yn null enllibus a chras y goganwr. Pardduwyd Trahaearn hefyd mewn gogangerdd ddienw, gan Ddeheuwr y mae'n debyg, ac o'r gerdd hon casglwn mai Gogleddwr ydoedd, yn canu yn y De. Fe'i gelwir yn alltud, yn groesan, yn 'ddibencerdd,' yn ddarymredwas (crwydrwr); ac fe'i hanogir i aros yn ei wlad ei hun.

Awdur

• David Myrddin Lloyd, (1909 - 1981)

Ffynonellau

• The Myvyrian archaiology of Wales (Denbigh 1870), 277, 331
• 'Llyfr Coch Hergest' (Jesus College MS. cxi), 1222-3 1229, 1343-5, 1357
• G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (1948), 5-6

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Trahaearn Brydydd Mawr

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q13131974

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/