CASNODYN (fl. 1320-1340), bardd

Y cyntaf o feirdd Morgannwg y ceir ei waith yn y llawysgrifau. Canai hefyd yng Ngwynedd a Cheredigion. Nid yw'n gwbl sicr pa awdlau y dylid eu priodoli iddo. Ceir ymhlith ei waith yn Llyfr Coch Hergest ddarnau a briodolir yn y The Myvyrian Archaiology of Wales i Ruffudd ap Maredudd, a rhydd y The Myvyrian Archaiology of Wales i Gasnodyn yr awdl i Ieuan abad Aberconwy sydd yn ôl y Ll. Coch yn waith Riserdyn. Dywed ' Iolo Morganwg ' mai gŵr o Gilfai oedd Casnodyn, ac ymddengys fel petai Hywel Ystorym, gŵr o'i oes ei hun, yn cyfeirio at yr un peth mewn cerdd ddychan iddo, sef: ' Pryf waeth waeth ei faeth o fythau Cilfai ' (Ll. Coch 1342). Canodd Casnodyn i Wenlliant, gwraig y Syr Gruffudd Llwyd a oedd yng ngharchar yn 1322, ac i Ieuan Llwyd ab Ieuan ap Gruffudd o Geredigion (gŵr y priodolir marwnad Angharad ei wraig i Ddafydd ap Gwilym). Canodd hefyd i'r Drindod, a'i awdl farwnad i Fadog Fychan o'r Goetref, Llangynwyd, stiward Tir Iarll dan Arglwydd Morgannwg, a gŵr pwysig tua 1330, yw'r gerdd gyntaf sydd ar gael i unrhyw un o foneddigion y wlad honno. Y mae gan Casnodyn gyfeiriadau eraill yn ei waith at leoedd ym Morgannwg, ac yn ei gân i Wenlliant sonia am ei ' Wenhwyseg.' Geilw ei hun wrth yr enw Gruffudd yn ei awdl i Fadog Fychan. Sonia Casnodyn amdano'i hun yn dysgu 'hawdd hoddiaw gerdd berffaith' gan Ieuan Llwyd, gŵr a oedd yn dad ac yn daid i feirdd.

Y mae Casnodyn yn enghraifft o'r ysgol geidwadol yn ei ddydd, yn dirmygu'r 'gler ofer' a 'sothachieith beirdd ceith Caeaw.' Yr oedd yn geidwadol hefyd yn ei agwedd tuag at y byd newydd a oedd yn tyfu o'i gwmpas, a chanmolai uchelwyr 'disaesneg' o'r hen fath. Eto y mae'r gynghanedd yn fwy datblygedig yng ngwaith Casnodyn na chan ei ragflaenwyr, ac fe'i nodweddir gan fynych arfer cynghanedd sain o wead clos, fel yn ei linell fwyaf adnabyddus, sef ' Main riain firain gain Gymraeg.' O'r awdl i'r Drindod y codwyd yr enghraifft o rupunt yn Cerddwriaeth Cerdd Dafod (testun y Ll. Coch).

Awdur

• David Myrddin Lloyd, (1909 - 1981)

Ffynonellau

• The Myvyrian archaiology of Wales (Denbigh 1870), 283-9
• 'Llyfr Coch Hergest' (Jesus College MS. cxi), 1233-1248
• J. Lloyd-Jones, Geirfa Barddoniaeth Gynnar Gymraeg (1931), ii, 115-6
• Ifor Williams, 'Dosbarth Einion Offeiriad,' yn Y Beiriniad: cyhoeddiad trimisol, er egluro gwyddoriaeth, gwladyddiaeth, llenyddiaeth a chrefydd, v, 1915, 129
• G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (1948)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Casnodyn

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q5048989

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/