WYNNE, WILLIAM (1671? - 1704), hanesydd

Un o deulu Wynniaid Garthewin (J. E. Griffith, Pedigrees, 167), cainc iau o Wynniaid Melai (op. cit., 376). Priododd Robert Wynne (bu farw 1682), ail fab i John Wynne o Felai, â Margaret Price, aeres Garthewin, Llanfair Talhaiarn; a phriododd eu mab, Robert Wynne (1636 - 1680), rheithor Llanddeiniolen a Llaniestyn a chanon ym Mangor, â Catherine Madryn, aeres Llannerch Fawr, Llannor. Mab hynaf y ddeuddyn hyn oedd ROBERT WYNNE (bu farw 1743), cymrawd o Goleg Iesu, Rhydychen, 1681-91), ficer Gresford a changellor Llanelwy 1690-1743, a chyfaill i'r S.P.C.K. a'r ysgolion elusennol. Eu mab ieuengaf oedd yr hanesydd, a aned, i bob golwg, yn 1671 - yn sicr cyn 12 Tachwedd 1671. Aeth yntau i Goleg Iesu (Mawrth 1687/8), graddiodd yn 1691, etholwyd ef yn gymrawd yn 1692, a gellir barnu iddo barhau i fyw yn Rhydychen hyd 1702 o leiaf. Yn 1702, cafodd reithoraeth Llanfachraeth ym Môn, ond nid oes unrhyw arwydd iddo fynd yno i fyw; ar garreg ei fedd, gelwir ef yn ' gaplan yr esgob.' Yn ôl nodyn ar ymyl dalen yng nghofrestr plwyf Llanfrachraeth, bu farw ym mis Mai 1704. Yn Rhydychen, yr oedd yn troi yng nghwmni Edward Lhuyd. Cyhoeddodd yn 1697 History of Wales, nad oedd mewn gwirionedd ond ailbobiad o Historie of Cambria, 1584, David Powel; ailargraffwyd hwn (yn hytrach, 'second impression') yn 1702, drachefn (gydag ychydig newid) yn 1774 a 1812, ac yn ddiwethaf (gyda nodiadau daearyddol) gan Richard Llwyd o Lannerch Brochwel yn 1832. Nid oes fawr gamp arno, ond am ddwy ganrif bron hwn oedd y llyfr 'safonol' i ddarllenwyr na fedrent Gymraeg, ar hanes Cymru yn yr Oesau Canol.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Ymdriniaeth lawnach yn Bulletin of the Board of Celtic Studies, vi, 153-9

Gweithiau

• Caradog o Lancarfan, John Price, David Powell (gol.), William Wynne (gol.), The history of Wales. Written originally in British, by Caradoc of Llancarfan, Englished by Dr. Powell, and augmented by W. Wynne, Fellow of Jesus College, Oxon. To which is added, a description of Wales, by Sir John Price (London 1774)
• Philipp George Hubner, Caradog o Lancarfan, David Powell (gol.), William Wynne (gol.), Die Historie von Walles, in sich haltend derer Printzen von Walles Leben und Thaten. Von Cadwalader dem letzten Könige an, biss auf Lhewelinum, den letzten Printzen Brittannischen Geblüthes (Coburg 1725)

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 90740311
• Wikidata: Q8020629

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/