LLWYD, RICHARD ('Bard of Snowdon'; 1752 - 1835)

Ganwyd yn y King's Head, Biwmares, mab John ac Alice Llwyd. Morwr oedd y tad yn tradio ar raddfa fechan; bu farw yn Warrington, o'r frech wen, pan oedd y plant yn ieuanc. Wedi naw mis yn ysgol ramadeg Biwmares, aeth Richard Llwyd i wasanaethu teuluoedd, gan ddechrau yn sir Fôn; yn 1780 daeth yn steward ac ysgrifennydd i Griffith, Caerhun, gerllaw Conwy. Yn ddiweddarach ymddeolodd ac ymneilltuo i fyw ym Miwmares, ac, o 1807 ymlaen, yng Nghaer. Bu'n foddion i gael gosod cofeb i David Hughes, sefydlydd ysgol rad Biwmares; methodd, fodd bynnag, yn ei ymdrech i gael cofeb i Owen Jones ('Myfyr'). Dangosasai ers tro fod iddo ddiddordeb arbennig yn hanes ac achyddiaeth Cymru, a daeth i gael ei gydnabod yn fath o awdurdod ar y pynciau hynny; bu'n arfaethu cyhoeddi ' History and Location of the Founders of the Regal and Patrician Tribes and other Chieftains. … Also the Advena [sic], or Families founded by natives of England in its several wars with Wales.' Rhoes gymorth i awduron megis Richard Fenton, Syr Richard Colt Hoare, a Peter Roberts. Daeth i'w ystyried yn awdurdod ar herodraeth Gymreig ac achyddiaeth, gw., e.e., NLW MS 1561B , NLW MS 1562C , NLW MS 1563B , NLW MS 1564C ; a nifer o lawysgrifau Hengwrt. Bu hefyd yn astudio rhai o lawysgrifau Hengwrt - ar hyn gweler t. xxi. yn yr 'Introduction' i rifyn cyntaf N.L.W. Handlist of MSS., ac, yn arbennig, Peniarth MS 425 a Peniarth MS 533 . Aeth i Lundain yn 1808 i ddarllen yn llyfrgell yr Amgueddfa Brydeinig a daeth i adnabod Owen Jones ('Myfyr'), William Owen Pughe, Sharon Turner, etc. Oblegid ei gyfathrach â llenorion a rhai o uchelwyr tiriog Gogledd Cymru, bu'n help i gael cymorth ariannol (o'r 'Royal Literary Fund,' etc.) i David Thomas ('Dafydd Ddu Eryri'), Richard Robert Jones ('Dic Aberdaron'), a Jonathan Hughes, Llangollen. Priododd, ym mis Mai 1814, Ann Bingley (bu farw 1834), merch yr aldramon Bingley, Caer, ac aeth i fyw yng nghartref ei wraig. Daeth yn aelod anrhydeddus o Gymdeithas y Cymmrodorion yn 1824. Efe a fu'n foddion i anfon i'r Amgueddfa Brydeinig y gist lludw'r marw a gysylltir ag enw Branwen ferch Llyr ac a ddarganfuasid, yn 1813, ar lan afon Alaw, sir Fôn. Bu farw 29 Rhagfyr 1835 a chladdwyd ef yng nghell gladdu teulu ei wraig ym mynwent eglwys S. John, Caer.

Cyhoeddodd Beaumaris Bay , ei waith barddonol mwyaf adnabyddus, yn 1800; Gayton Wake, or Mary Dod (Chester, 1804); a Poems, Tales, Odes, Sonnets, Translations from the British (Chester, 1804). Yn 1837 cyhoeddwyd The Poetical Works of Richard Llwyd, The Bard of Snowdon, comprising Beaumaris Bay … with a Portrait and a Memoir of the Author. Yr oedd yn bur gyfarwydd ag Angharad Llwyd - hyn sydd yn cyfrif paham y ceir rhai o'i lawysgrifau ef ymhlith ei chasgliadau hi (yn Ll.G.C. - casgliad Kinmel Park).

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• y 'Memoir' yn y The poetical works of Richard Llwyd, the Bard of Snowdon, comprising Beaumaris Bay and other poems, with portrait and memoir of the author
• NLW MS 1560CNLW MS 1561B, NLW MS 1562C, NLW MS 1563B, NLW MS 1564C, NLW MS 1589E, NLW MS 1595E, NLW MS 1597D, NLW MS 1601D, NLW MS 1617E, NLW MS 1806E, NLW MS 1885B, NLW MS 2042B, NLW MS 13222C, NLW MS 13224B, NLW MS 13232E
• cofrestri esgobaeth Bangor yn Ll.G.C.

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Richard Llwyd

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 76351321
• Wikidata: Q7327422

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/