CADWALADR, DAFYDD (1752 - 1834), cynghorwr gyda'r M.C.

Ail fab Cadwaladr a Chatrin Dafydd o Erw Ddinmael, Llangwm, teulu a fu'n byw ar y tyddyn hwnnw am genedlaethau ac a oedd yn nodweddiadol o'r fro - yn dilyn anterliwtiau a chymhorthau gwau. Rhigymai Dafydd yntau pan yn llanc; ond ni ddysgodd ddarllen ond trwy graffu ar y llythrennau ar gefnau'r defaid a phigo ei ffordd wedyn drwy'r Llyfr Gweddi. Daeth yn ddarllenwr mawr, a chan fod ganddo gof hynod gryf, adroddai'r Bardd Cwsc a Thaith y Pererin yn y cymhorthau. Bu'n hogyn ar amryw ffermydd; tua 1771 aeth i weini at y pregethwr William Evans yn y Fedw Arian (y Bala), a oedd eisoes wedi denu ei fryd at Fethodistiaeth.

Tua 1777 priodwyd ef a Judith Humphreys (neu ' Erasmus '; bu hi farw tua 1795-6), a chymerth dyddyn Penrhiw gan y Parch. Simon Lloyd. O'i naw plentyn bu farw'r pedwar mab o'i flaen; dwy o'i ferched oedd Elizabeth Davis, ' Balaclava ', a Bridget (1795? - 1878), a fu'n gweini gyda'r Arglwyddes Llanofer yn Llundain ac yn Llanofer, ac a gladdwyd yng ' Nghapel Ed ' gerllaw Llanofer (Cylchgrawn Cymdeithas Hanes y Methodistiaid Calfinaidd, Mehefin 1918).

Tua 1780 dechreuodd bregethu. Medrai'r Beibl ar dafod-leferydd; dywed ei ferch mai dan wau ('yn gyflym iawn') y gwnâi ei bregethau; a chan ei fod yn gerddwr diflino (hyd yn oed i Lundain), daeth yn bregethwr a hoffid led-led Cymru. Yr oedd yn gyfaill mawr i Thomas Charles, a chanodd farwnadau i Mr. a Mrs. Charles (Ehediadau y Meddwl, Bala, 1815). Bu farw 9 Gorffennaf 1834, a'i gladdu yn Llanycil.

O'r Ychydig Gofnodau ar … Dafydd Cadwaladr, dienw, a gyhoeddwyd yn y Bala yn 1836, y tardd bron bopeth a sgrifennwyd ar Ddafydd Cadwaladr; ceir hefyd ambell gipolwg arno ef ac ar ei gefndir yn hunangofiant ei ferch Elizabeth.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Ychydig gofnodau am fywyd a marwolaeth Dafydd Cadwaladr, yr hwn a fu farw Gorphenaf 9, 1834, wedi bod yn bregethwr llafurus ym mysg y Trefnyddion Calfinaidd 52 mlynedd (Bala 1836)

Darllen Pellach

• J. Morgan Jones a W. Morgan, Y Tadau Methodistaidd (1895-1897), ii, 98-108
• Erthygl Wicipedia: Dafydd Cadwaladr

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20732737

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/