JONES, JOSIAH (1830 - 1915), gweinidog gyda'r Annibynwyr

Ganwyd 2 Gorffennaf 1830 yn Ffynnonddwrgi, Cwmcoy, y Drewen, Sir Aberteifi. Prentisiwyd ef yn saer coed. Dechreuodd bregethu yn 17 oed. Aeth i ysgol ramadeg Castellnewydd Emlyn ac wedyn am dymor i ysgol yn Aberteifi; derbyniwyd ef i Goleg Aberhonddu yn 1850 ac ef oedd un o'r rhai cyntaf i basio 'matriculation' Prifysgol Llundain; oherwydd afiechyd nid aeth am radd. Urddwyd ef yn weinidog y Graig, Machynlleth, yn 1854; ymddeolodd yn 1910. Yr oedd ei briod yn or-ŵyres i Williams Pant y Celyn.

Ef oedd un o brif sylfaenwyr Undeb yr Annibynwyr Cymraeg a'i ysgrifennydd cyntaf yn 1872; bu'n gadeirydd yn 1892. Yr oedd yn wrthwynebydd ffyrnig i Michael D. Jones a'i blaid ym mrwydr y Cyfansoddiadau. Cyfrifid ef ym Machynlleth a'r cylch yn Ymneilltuwr cadarn, ac yn hytrach na danfon ei blant i ysgol eglwysig, yr unig ysgol yn y dref, addysgodd hwynt gartref ei hunan. Cymerth ran amlwg ym mrwydrau addysg y cylch.

Ar gyfrif ei grefft fel saer, ymddiddorai lawer mewn pensaernïaeth a chynlluniodd gapelau Llanwrin, Penegoes, ac ysgoldy Pont-ar-Ddyfi yn ogystal â thŷ'r gweinidog. Cyhoeddodd ddau gofiant, y naill, 1863, i'r Parch. Azariah Shadrach, a'r llall, 1886, i'r Parch. Edward Williams, Dinas Mawddwy. Bu farw 27 Ebrill 1915 a chladdwyd ef ym Machynlleth.

Awdur

• Y Parchedig Richard Griffith Owen, (1890 - 1973)

Ffynonellau

• Album Aberhonddu … o'r flwyddyn 1755 hyd 1880 (1898), 167-68
• Llawlyfr Undeb Machynlleth (1928), 1928, 86-7
• Y Dysgedydd, Mehefin 1915
• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, i, 292; iv, 177

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733750

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/