LEWIS, JAMES (1674 - 1747), gweinidog Annibynnol

Ganwyd yn Ninas Cerdin, plwyf Llandysul, Sir Aberteifi, o hen deulu'r Lewisiaid o'r lle hwnnw. Dywed ei faen coffa ym mynwent eglwys Llanllawddog ei fod 'o rieni duwiol ac elusengar.' Urddwyd yn weinidog yn 1706 ar eglwys Pencadair, lle, mae'n debyg, yr oedd yn aelod, ac yr oedd eglwys Pantycreuddyn (Horeb wedyn) hefyd o dan ei ofal. Ef oedd olynydd y Parch. William Evans, a daeth yn arweinydd amlwg i Ymneilltuwyr y cylch. Yr oedd yn dra Chalfinaidd ei olygiadau, a gwrthwynebai Arminiaeth yn egniol. Ef ynghyd â'r Parch. Christmas Samuel a ysgrifennodd Y Cyfrif Cywiraf o'r Pechod Gwreiddiol, 1730, yn ateb i lyfryn, Y Cyfrif Cywir o'r Pechod Gwreiddiol, 1729, a briodolir i Jenkin Jones, Llwynrhydowen, gŵr a godwyd i bregethu ganddo ym Mhantycreuddyn, ond a ymadawodd a chodi ei gapel ei hun gan nad addefid ei ddaliadau gan ei hen eglwys a'i gweinidog. Gwahoddodd James Lewis y diwygiwr Howel Harris i efengylu yn ei ardal yn 1740. Bu farw 31 Mai 1747, yn 73 oed.

Awdur

• Y Parchedig Thomas Eirug Davies, (1892 - 1951)

Ffynonellau

• Hanes Eglwysi Annibynnol Cymru, iii, 427; iv, 196
• W. Rowlands, Llyfryddiaeth y Cymry (Llanidloes 1869)
• W. J. Davies, Hanes Plwyf Llandyssul (1896)
• Y Cofiadur, xii, 40

Gweithiau

• James Lewis, Christmas Samuel, Y cyfrif cywiraf o'r pechod-gwreiddiol, i geisio rhagflaenu twyll a hudoliaeth rhyw bapurun cableddus na fyn neb ei arddel, heb na thâd na mam, ond y press; heb nag enw nag amser wrtho; yn dwyn yr enw Cyfrif cywir o'r pechod gwreiddiol, fel swm y peth y mae yn ei gynnwys yntho, yr hwn sydd yn llwyr anheilwng o'r fath enw. Canys y mae'n cyfeiliorni'n ddirfawr yn ei gylch, ag yn crybwyll am bechod gweithredol Adda yn ei le ef (Caerfyrddin 1730)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733325

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/