MAURICE, HUGH (1775 - 1825), crwynwr, a chopïydd llawysgrifau

Ganwyd yn Tyddyn Tudur, Llanfihangel Glyn Myfyr, sir Ddinbych, yn 1775 (bedyddiwyd 5 Mehefin), yn fab Peter Maurice a'i wraig Jane, chwaer Owen Jones ('Owain Myfyr'). Aeth yn ieuanc i Lundain at ei ewythr gan weithio yn Upper Thames Street, a chymryd rhan yn ei weithgareddau llenyddol a chymdeithasol, copïo llawysgrifau Cymraeg, a'i le yng Nghymdeithas y Gwyneddigion. Mabwysiadodd grefft crwynwr, ac ymsefydlodd yn Tooley Street. Priododd yn eglwys S. Olave, Tooley Street, Elizabeth Mary Louisa, merch Rowland Jones, Greenwich, genedigol o Lan-ym-Mawddwy (cynlywydd y Gwyneddigion), heb yn wybod i'w thad, ar ddydd cinio blynyddol y gymdeithas yn 1800. Y flwyddyn honno, ef oedd is-lywydd y gymdeithas, ac yr oedd y llywydd, Thomas Roberts, Llwynrhudol, a'r cofiadur, John Jones ('Jac Glan y Gors') yn gyfrannog o'r gyfrinach ac yn y briodas. Bu'n byw yn Greenwich, ac yn ddiweddarach ym Mhengwern, Ffestiniog, yn Nhremadog, ac yn y Plas Gwyn, Llanrug, lle y bu farw 18 Mawrth 1825; yn Llanfihangel Glyn Myfyr y claddwyd ef. Yr oedd yn ysgrifennwr destlus ac yn medru peintio â dyfrlliw. Y mae un o'i gopiau cynnar, barddoniaeth Gwalchmai (llawysgrif NLW MS 5941A , a ysgrifennwyd yn 1796), mewn ysgrifen 'farddol' gyda lluniau. Efe a ysgrifennodd lawysgrifau Llanstephan MS 161 , NLW MS 36B , NLW MS 47B , NLW MS 113B , NLW MS 119B , NLW MS 122C , a NLW MS 185D . Erys nifer o'i lawysgrifau yng nghasgliad y Cymmrodorion yn yr Amgueddfa Brydeinig (Add. MSS. 14962-15089), ac yn 1849 cyflwynodd ei ferch, Jane Maurice, 49 o gyfrolau o ysgrifeniadau ganddo ef ac Owen Jones i'r Amgueddfa (llawysgrifau Caerhun, Add. MSS. 31062-31110). Cydnabuwyd ei gyfraniad i'r The Myvyrian Archaiology of Wales yn y rhagair, 1801. Efe oedd awdur y gerdd orau ar destun a osodwyd gan y Gwyneddigion yn 1804-5, ond gan iddo esgeuluso dadlennu ei enw o fewn yr amser penodedig, cyflwynwyd y fedal i David Owen ('Dewi Wyn o Eifion'), awdur y gerdd ail-orau.

Ysgrifennodd ei fab hynaf, ROWLAND JONES MAURICE, gyfieithiad o Nennius yn llawysgrif NLW MS 119B , 4 Gorffennaf 1817.

Addysgwyd ei ail fab PETER MAURICE (ganwyd Plas Gwyn 29 Mehefin 1803 a'i fedyddio yn Greenwich 1 Gorffennaf 1804) yng Ngholeg Iesu, Rhydychen (ymaelododd 1822, a graddiodd yn B.A. 1826, M.A. 1829, B.D. 1837, a D.D. 1840), ac ordeiniwyd ef yn ddiacon (gyda theitl i guradiaeth Llanbedr a Chaerhun) 27 Ionawr, ac yn offeiriad 13 Hydref 1827. Bu'n gaplan New College, Rhydychen, 1828-58, a Choleg All Souls, 1837-58, ac yn ficer Yarnton, Rhydychen, o 1858 hyd ei farw 30 Mawrth 1878. Y mae'n adnabyddus ar gyfrif ei emynau, ei waith ar gerddoriaeth eglwysig, a'i bamffledi yn erbyn Pabyddiaeth. Cyfrannodd ei chwaer, JANE MAURICE (ganwyd ym Mhandy Tudur, 19 Hydref 1812), 20 emyn i'w Choral Hymn Book, 1861.

Awdur

• Evan David Jones, (1903 - 1987)

Ffynonellau

• Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, i, 230-2
• cofysgrifau'r Eglwys yng Nghymru, papurau ordeinio Bangor
• John Julian, A dictionary of hymnology, setting forth the origin and history of Christian hymns of all ages and nations (Llundain 1907)
• Leathart, Origin and Progress of the Gwyneddigion Society of London (London 1831), 44-5
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• Y Cymmrodor, 1951, 94-5

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20733198

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/