PUGH (TEULU), Mathafarn, Sir Drefaldwyn.

Yr aelod amlwg cyntaf o'r teulu oedd y bardd Dafydd Llwyd ap Llywelyn, a flodeuai tua 1480 ac a ganodd nifer o gerddi brud i Harri Tudur. Ymddengys fod ganddo stad helaeth ar lannau Dyfi uwchlaw Machynlleth. Y rhai nesaf yn y llinach oedd IFAN AP DAFYDD LLWYD, HUW ab IFAN, a JOHN ap HUW a fu'n ustus heddwch rhwng 1553 a 1566. Gwraig yr olaf oedd Catherine, ferch Syr Richard Herbert, Trefaldwyn. Bu eu mab, ROWLAND PUGH, yn ustus heddwch a bu'n cynrychioli bwrdeisdref Trefaldwyn yn y Senedd yn 1572 ac yn 1588-9. Bu hefyd yn ddirprwywr trethi 'r sir. Yr oedd ei ŵyr, yntau'n ROWLAND PUGH, yn fargyfreithiwr; ymaelododd yn yr Inner Temple yn 1598. Bu'n stiward Cyfeiliog, yn ustus heddwch, yn siryf yn 1609 ac yn 1626, ac yn 1631 yn siryf Meirionnydd. Yr oedd yn bybyr o blaid y brenin ac yn 1644 llosgwyd ei dŷ gan filwyr y Senedd. Bu farw 26 Rhagfyr 1644 a'i gladdu yng Nghonwy. Yr oedd ei wraig gyntaf yn ferch Syr Richard Pryse, Gogerddan. Yr oedd ei ŵyr JOHN PUGH yntau'n fargyfreithiwr, ac yn arglwydd maenor Cyfeiliog, a bu'n cynrychioli bwrdeisdref Trefaldwyn yn y Senedd rhwng 1708 a 1727. Pan ddarfu am y llinach wrywaidd gwerthwyd stad Mathafarn i Syr Watkin Williams Wynn yn 1752.

Awdur

• Elwyn Evans

Ffynonellau

• Collections Historical and Archaeological relating to Montgomeryshire, v
• N.L.W., Peniarth Deeds, Wynnstay Documents, Gogerddan Documents

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20804745

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/