ROBERTS, ROBERT (1762 - 1802), pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd

Ganwyd 12 Medi 1762, mab Robert Thomas a Catherine Jones, y Ffridd, Baladeulyn. Aeth yn fachgen i weithio i chwarel y Cilgwyn. Er bod cadw ysgol Sul ac ymgynnull i addoli yn ei gartref, yr oedd bryd Robert ar oferedd. Pan oedd tuag 16 oed ducpwyd ef gan ei frawd John (1753 - 1834) i oedfa gan David Jones o Lan-gan yng nghapel Brynrodyn, a newidiodd ei gwmni a'i ffordd o fyw. Gadawodd y chwarel hefyd, ac wedi iddo fod beth amser yn gwasnaethu ar fferm Cefn Pencoed symudodd i Goed-cae-du, cartref Richard Jones, y Wern'. Siom a cholled fu i'r llanc cydnerth gael adwyth i'w gorff; yn wir fe danseiliwyd ei iechyd am ei oes gan grydcymalau poenus, a gŵr eiddil a chrwca a safai o flaen cynulleidfaoedd Cymru. Gan na fedrai bellach ateb i'r gwaith ar fferm Coed-cae-du, cymerth gyfnod byr o ysgol dan Evan Richardson ym Mrynengan ond odid, ac wedi iddo briodi cafodd fynd i breswylio i le o'r enw Ynys Galed. Pan ddaeth ton o ddiwygiad crefyddol yn ardal Brynengan teimlodd ysgogiad i bregethu, a bu am gyfnod yn cadw ysgol mewn mannau yn Eifionydd. Gwelodd yn y man mai gormod gorchwyl iddo oedd cyfarfod â gwaith y ddwy swydd, a derbyniodd wahoddiad i wasnaethu'r achos yng Nghapel Uchaf, Clynnog, a phreswylio yn y tŷ-capel. Daeth Robert Roberts yn un o'r sêr disgleiriaf ym mhulpud Cymru. Er eiddiled ei gorff, yr oedd yn llefarwr croyw a naturiol, ac yr oedd ei ddawn areithyddol yn rhyfeddol. Siaradai yn angerdd ei ysbryd megis o fyd arall, ac yr oedd ei sylwadau bachog a thrydanol ynghyd â'i ddisgrifiadau dramatig yn gyfryw nas anghofid hyd byth gan y neb a'i clybu. Bu farw 28 Tachwedd 1802.

Awdur

• Y Parchedig Richard Thomas, (1872 - 1950)

Ffynonellau

• Griffith Parry (gol.), Cofiant a phregethau y Parchedig Robert Roberts, Clynnog: a sylwadau ar ei nodweddion fel pregethwr (Pen-y-groes 1884)
• Owen Thomas, Cofiant y Parchedig John Jones, Talsarn: mewn cysylltiad a hanes duwinyddiaeth a phregethu Cymru (Wrexham 1874), ii, 817
• Y Traethodydd, 1846
• J. Morgan Jones a W. Morgan, Y Tadau Methodistaidd (1895-1897), ii, 34-55
• Geirlyfr Bywgraffiadol o Enwogion Cymru (1870)
• Joseph Evans, Biographical Dictionary of Ministers and Preachers of the Welsh Calvinistic Methodist Body … to the close of the year 1850 (1907)

Darllen Pellach

• Owen Jones, Some of the great preachers of Wales (London 1885)
• Erthygl Wicipedia: Robert Roberts, Clynnog

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20734362

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/