SIMON, BEN (c. 1703 - 1793),

Abergwili, Sir Gaerfyrddin. Cofnodir claddu ' Benjamin Simon, a Pauper,' yn Abergwili, 1 Mawrth 1793, ac y mae gan ' Iolo Morganwg ' yn ei ' Agricultural Observations,' 1795 (N.L.W. MS. 13115, sef Llanover MS. C.28), ddarlun cofiadwy o'r hen ŵr yn ei dlodi. Dywed ' Iolo ' ei fod yn 90 oed pan fu farw, ac mai fel rhwymwr llyfrau yr enillai ei fywoliaeth. Y mae traddodiad arall mai crydd oedd. Dengys ei farwnad i Griffith Jones, Llanddowror, fod dylanwad hwnnw a'i ysgolion yn fawr iawn arno, fel ar eraill o'i genhedlaeth, megis ' Ioan Siencyn ' o Aberteifi. Anghydffurfiwr oedd Simon, fel eraill o lenorion a hynafiaethwyr y cyfnod, ac enwir ef yn aelod ym Mhanteg, Sir Gaerfyrddin, Mawrth 1743 (yn y llyfr eglwys, N.L.W. MS. 12362). Un oedd Ben Simon o'r cylch copïwyr y dylanwadwyd arnynt yn fawr gan ' Iaco ab Dewi '. Rhwng 1747 a 1751 y copiodd ei lawysgrif enwocaf, ' Tlysau'r Beirdd ' (N.L.W. MS. 5474), a'i gasgliad adnabyddus o weithiau Dafydd ap Gwilym (N.L.W. MS. 5475) yn 1754. Y mae eraill o'i lawysgrifau yn Llyfrgell Dinas Caerdydd ac yn Rhydychen. Prynwyd ei lawysgrifau a'i lyfrau gan Thomas Evans ('Tomos Glyn Cothi') yn 1790, a defnyddiwyd rhai ohonynt, ar ôl hynny, gan ' Iolo Morganwg.' Yr oedd cysylltiad agos rhyngddo ef a Siôn Rhydderch hefyd. Y fwyaf adnabyddus o'i faledi yw Marwnad ar Farwolaeth … 17 o Ddynion yng Waith Glo'r Wern Fraith, ger-llaw Castell Nedd yn sir Forgannwg, 1758. Argraffwyd un arall o'i farwnadau fel atodiad i Llawlyfr Ysgrythyrawl, 1756.

Awdur

• Garfield Hopkin Hughes, (1912 - 1969)

Ffynonellau

• Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, v, 302
• Carmarthenshire Miscellany, i, 1892, 100
• y farwnad i Griffith Jones yng nghasgliad Thomas Levi, Casgliad o hen farwnadau Cymreig, yn dal cysylltiad a chyfundeb y Methodistiaid a wnaed ar gais y Gymanfa Gyffredinol (Wrecsam 1873), 1873

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Ben Simon

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20732646

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/