IORWERTH ap MADOG (fl. 1240?-68), gŵr cyfraith a enwir yn fynych mewn amryw lawysgrifau o 'Ddull Gwynedd' y cyfreithiau Cymreig

Mewn un llawysgrif gelwir ef yn fwy pendant yn ' Iorwerth ap Madog ap Rhahawd ', a gwnai hyn ef yn frawd i'r bardd Einion ap Madog (fl. c. 1237), perthynas a dderbynir gan Syr John Lloyd, A History of Wales , 355. Byddai felly yn un o ddisgynyddion Cilmin Droed-ddu (9ed ganrif), ac yn perthyn i'r teulu y daethpwyd i'w adnabod yn ddiweddarach fel teulu Glyn, Glynllifon, Sir Gaernarfon, teulu a fagodd gyfreithwyr o gryn fri mewn cyfnod diweddarach. Ceir ymchwiliad manwl i gysylltiadau teuluol Iorwerth yn Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru (gweler cyfeiriad isod). Hyd yn oed cyn amser Iorwerth buasai'r teulu yn amlwg ym myd y gyfraith a gweinyddiaeth. E.e. bu cefnder tadcu Iorwerth, sef CYFNERTH (fl. c. 1210) yn gyfrifol am lunio llyfr cyfraith a gysylltid yn wreiddiol â Gogledd Cymru, ond mewn argraffiadau diweddarach â De Cymru. Yn ôl pob tebyg, gor-ewythr Iorwerth, YSTRWYTH (fl. 1204-22; gweler Lloyd, A History of Wales , 622, n. 55 a mynegai), oedd y clerigwr o'r enw hwnnw a wasanaethai fel ysgrifennydd a chennad i Lywelyn Fawr. Credir mai Iorwerth a roddodd ei ffurf derfynol i ' Ddull Gwynedd ', y gorau'i drefniant a'r mwyaf cyflawn o'r Dulliau. Y mae'n amlwg y cyfrifid ef yn ei ddydd yn awdurdod uchel ar y gyfraith, ond ni ellir penderfynu'n fanwl pa beth yn union a ychwanegodd ef at gorff y gyfraith.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Dafydd Jenkins, 'Iorwerth ap Madog,' yn Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru, viii, 164-70
• Ceir disgrifiad byr a chryno o'r gwahanol fersiynau a llawysgrifau'r Cyfreithiau yn J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), 354-6

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/