CRADOCK, Syr MATHEW neu MATHIAS (1468? - 1531), swyddog brenhinol yn Ne Cymru

Yr oedd yn un o ddisgynyddion Einion ap Collwyn, ac yn fab i Richard ap Gwilim ap Evan ap Cradock Vreichfras a Jennet Horton o Gastell Cantelupeston (Candleston), ger Newton, Sir Forgannwg. Fel swyddog dywedir iddo fod yn feddiannol ar awdurdod mawr yn Ne Cymru. Disgrifir ef ar ei feddfaen fel dirprwy i Charles, iarll Worcester, ym Morgannwg, fel canghellor y cyfryw, ac fel ystiward Gŵyr a Chilfai. Credir iddo fod yn ystiward Gŵyr yn 1491 a 1497. Apwyntiwyd un Matthew Cradok yn gwnstabl cestyll Kayre Filli a Kenfike yn Ne Cymru 6 Mawrth 1485-6 (Pat. Rolls, 1 H. VII), ac, yng Ngorffennaf 1491, rhoddir comisiwn i un Matthew Cradok neu Cradoke ac eraill i gasglu tuag at ryfel y brenin yn erbyn Ffrainc yn arglwyddiaethau ' Cardif, Glamorgan, Morgannok, Gower, Ilande, Uske, Carlyon ' (Pat. Rolls, 6 H. VII). Nodir hefyd Matthew Craddoke o Lundain neu Abertawe fel un a dderbyniodd bardwn am fethu ymddangos i ateb cyhuddiad o flaen ustusiaid y brenin, 6 Chwefror 1504-5 (Pat. Rolls, 20 H. VII). Canodd y bardd cyfoes Iorwerth Fynglwyd ddwy gerdd yn cyfeirio at Syr Mathew, un pan garcharwyd y bardd ganddo yn Abertawe, ac un yn dymuno cael ei gymodi ag ef (Lewis a Jones, Mynegai). Priododd (1), Alice, merch Philip Mansel o Gastell Oxwich, a (2), Katherine Gordon, gweddw Perkin Warbeck. Bu iddo ferch, Margaret, o'r wraig gyntaf. Priododd hi Richard Herbert o Ewyas, sir Henffordd, a hwy oedd rhieni William Herbert a wnaed yn iarll Penfro, 1551. Bu farw rhwng 14 Mehefin a 16 Awst 1531 a chladdwyd ef yn Abertawe.

Awdur

• Griffith Milwyn Griffiths

Ffynonellau

• J. M. Traherne, Historical Notices of Sir Matthew Cradock, Knt., of Swansea, in the reigns of Henry VII. and VIII (Llanymddyfri 1840)
• Cymru yn hanesyddol, parthedegol, a bywgraphyddol (1875)
• Josiah Thomas Jones, Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (Aberdâr 1867-70)
• Geirlyfr Bywgraffiadol o Enwogion Cymru (1870)
• R. T. Williams, Cymry Enwog Cyfnod y Tuduriaid, a'u dylanwad ar hanes eu hamserau. Eminent Welshmen of the Tudor Period, and their influence on the history of their times (Bala 1915)
• F. J. Harries, The Welsh Elizabethans (Pontypridd 1924)
• Archaeologia Cambrensis, 1886, 342
• ibid, 1894, 127
• Index of Wills proved in the Prerogative court of Canterbury, 1383-1558 (1893-1919), Index Library No. 10
• The Complete Peerage of England, Scotland, Ireland, Great Britain, and the United Kingdom (1887–1898)
• G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (1948)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20732713

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/