EINION ap COLLWYN (fl. 1100?),

y gŵr y cytuna hen draddodiadau iddo, wedi ffraeo â Iestyn ap Gwrgant, wahodd y Normaniaid i oresgyn Morgannwg. Ffigur hanner-chwedlonol yw ef, ac y mae'n awgrymog fod o leiaf dair stori am ei dras. Dywed un ei fod yn fab i Gollwyn ap Gwaethfoed o Geredigion; un arall mai mab oedd i Gadifor ap Collwyn o Ddyfed; ond yn ôl beirdd fel Lewis Glyn Cothi a Gwilym Tew, gŵr o Wynedd ydoedd, a ddaeth i Forgannwg yn amser Iestyn - dywed George Owen o'r Henllys fod ei dad, Collwyn, yn nai i Angharad, ferch Ednowain ap Bleddyn o Ardudwy, a mam Iestyn. Mwy awgrymog fyth yw'r ffaith nad oes sillaf am Einion yn llyfr Syr John Lloyd ar hanes Cymru (gweler ei nodyn ar waelod t. 402), ac na fwriadai ei gynnwys yn y Bywgraffiadur hwn. Casglwyd y traddodiadau amdano, am y teuluoedd o'r Blaeneudir a honnai ddisgyn ohono, ac am ei gysylltiadau â thraddodiad llenyddol Morgannwg, yn llyfr yr Athro G. J. Williams, Traddodiad Llenyddol Morgannwg (mynegai).

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/