EDERN DAFOD AUR, gŵr y dywedir yn rhai o lawysgrifau'r 16eg ganrif iddo lunio dosbarth bychan ar lythrennau'r Gymraeg ac ar ffurfiau geiriau

Ceir amryw gopïau o'r dosbarth hwn. Mynnai'r copïwyr weithiau mai Edern, mab Padarn Beisrudd, ydoedd, hynny yw, mai ef oedd tad Cunedda Wledig ! Dywedai'r Dr. John Davies, ar y llaw arall, mai tua 1280 y blodeuai. ' Iolo Morganwg ' oedd y cyntaf i haeru mai ei waith ef oedd y gramadeg a gysylltir ag enwau Einion Offeiriad a Dafydd Ddu o Hiraddug, a chan mai ei gopi ef ydoedd ffynhonnell yr un a ddefnyddiodd John Williams ('ab Ithel') wrth gyhoeddi'r gramadeg hwnnw, rhoes iddo'r teitl, Dosparth Edeyrn Davod Aur, 1856. Ceisiodd Syr John Morris-Jones brofi mai gwaith 'ffug-hynafol o'r unfed ganrif ar bymtheg' yw'r dosbarth a dadogir arno yn y llawysgrifau, ac i'r ffugiwr (pwy bynnag ydoedd) ei alw'n ' Edern ' oherwydd bod yr enw'n debyg i ' Herodian,' hen ramadegwr o'r ail ganrif Ac nid yw ' Dafod Aur ' namyn cyfieithiad o'r cyfenw Groeg ' Chrysostom.' Er hynny, gellir tybied fod y dosbarth yn gynharach nag a awgrymir gan Syr John, oherwydd sonnir am 'Ddull Edern Dafod Aur' ym marwnad Tudur Aled gan Siôn ap Hywel ap Llywelyn Fychan. Y mae'n eglur ei fod wedi ennill ei blwyf fel un o'r hen awdurdodau erbyn 1525, ac felly y mae'n fwy na thebyg fod y dosbarth yn perthyn i'r ganrif flaenorol. Rhaid with fwy o ymchwil cyn medru datrys y broblem hon.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Griffith John Williams, (1892 - 1963)

Ffynonellau

• Trafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, 1923-4, 1-8

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Edern Dafod Aur

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q5242064

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/