HEYLIN (HEYLYN, HEILYN), ROWLAND (1562? - 1631), cyhoeddwr llyfrau Gymraeg

yr oedd yn disgyn o hen deulu Heylin o Bentreheylin ar afon Vyrnwy ym Mhowys, teulu a ddaliasai'r stad o'r Canol Oesoedd ac yn hawlio eu bod yn disgyn, trwy Rhys Sais (bu farw 1070), o Tudur Trefor, a'u bod, trwy etifeddiaeth, yn dal y swydd o ' heilyn ' neu ddygwr cwpan yfed tywysogion Powys. Bu un o'r hynafiaid, Grono ab Heilyn, yn gennad dros Llywelyn ap Gruffydd (1254 - 1282) at Edward I yn 1277.

Prentisiwyd Rowland Heylin (26 Ebrill 1576) gyda Thomas Wade, marsiandwr yn Llundain; cafodd ryddfreiniad yr Ironmongers Company yn 1584 - bu'n feistr y cwmni ddwywaith - ac fe'i dewiswyd yn drysorydd y Muscovy Co. yn 1623 ac yn aldramon a siryf yn 1624. Daeth yn gyfoethog iawn a defnyddiodd ei gyfoeth, mewn cydweithrediad â Syr Thomas Myddelton (1550 - 1631), i gynorthwyo cyhoeddi llyfrau Cymraeg (yn enwedig llyfrau defosiynol) a argreffid, yn llu mawr, yn Llundain, 1630-2. Yn eu plith yr oedd geiriadur Cymraeg a Lladin John Davies (1570? - 1644), Mallwyd, cyfieithiad Rowland Vaughan o Practice of Piety yr esgob Lewis Bayly, a Beibl Cymraeg pedwar-plyg, 1630 ('y Beibl bach') a'r Llyfr Gweddi a Salmau Edmund Prys wedi eu rhwymo gydag ef.

Bu Heylin farw, yn ddiblant, yn 1631. Gyda'i farw ef daeth llinell uniongyrchol yr Heyliniaid i'w therfyn ac aeth y stad, trwy briodas ei ferch, i deuluoedd Niccol a Congreve. Barn ei gyfoeswyr amdano oedd ei fod yn ddyn gwirioneddol dda ('a man of singular goodness'). Y mae darlun ohono yn hongian yn Ironmongers' Hall. Nai iddo, HENRY HEYLIN, oedd tad y PETER HEYLIN (1599 - 1662), diwinydd, y mae ysgrif arno yn y D.N.B.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Arthur Herbert Dodd, (1891 - 1975)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography, xxvii, 232-4
• Calendar of State Papers, Domestic Series, 1623-5, 56
• Cambrian Register (1795–1818), 1795, 278-9
• History of the Princes, the Lords Marcher, and the Ancient Nobility of Powys Fadog, i, 301 ff.; ii 88
• Trafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, 1897-8, 17-9
• J. Ballinger, The Bible in Wales (London 1906), 1906, 26-9
• The Gentleman's Magazine, 1804, ii, 723
• J. C. Morrice, Wales in the Seventeenth Century its literature and men of letters and action (Bangor 1918), 79, 108-9

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/