Fe wnaethoch chi chwilio am Sir William Williams, 1st Baronet, of Gray
Ni wyddys fan na phryd ei eni na phwy oedd ei rieni. Dywed Palmer iddo gael ei eni yn sir Aberteifi a chael addysg dda, ei fod yn ŵr o ddysg ac yn bregethwr plaen, llwyddiannus, wedi ei ordeinio gan Bresbyteriaid. Wedi ei droi allan, cynhaliodd ei hun a'i deulu drwy gadw ysgol ramadeg, gan bregethu yn ôl y cyfle, a chael ei hun mewn trafferth yn aml. Bu farw o ddarfodedigaeth, gyda gobaith llawen a ffydd gadarn yn Nuw. Dyna'r bywgraffiad cyntaf ohono. Fe'i cysylltir yn fwyaf arbennig â phlwyfi Cellan, Sir Aberteifi, a Phencarreg, Sir Gaerfyrddin. Cred rhai mai ef oedd hwnnw a ymaelododd yng Ngholeg Eglwys Crist, Rhydychen, 10 Tachwedd 1654, ond y mae gan eraill, yn arbennig David Jones, ficer Llangeler (1661-1680), lawn cystal hawl ag yntau i'r cofnod hwnnw. Cyflwynwyd ef i ficeriaeth Llanbadarnfawr yn 1658, a'i droi allan yn 1662. Bu fyw yn ddigon hir yn y Coedmor, Pencarreg, i'r enw hwnnw lynu wrtho. Cafodd drwydded gyffredinol i bregethu, 28 Hydref 1672. Enwir ef yn rhestr Henry Maurice, 1675, fel unig weinidog eglwys Sir Aberteifi. Ysgrifennai Howel Harris yn Llangeitho, 28 Mawrth 1743, iddo gael ' much sweetness in hearing a farewell sermon of one David Jones, 1691, being turned out for preaching ye Truth.' O'r braidd y gall y dyddiad gyfeirio at ei droi allan, ond fe ddichon iddo roddi'r gorau i bregethu yng nghanghennau gogleddol eglwys y Cilgwyn yn 1691. Yn 1692 yr ailgychwynnai llyfr coll eglwys y Cilgwyn wedi bwlch o 33 mlynedd, ac fe roir ei enw ef yn gyntaf, gyda David Edwards yn gyd- weinidog, yn yr eglwys rhwng 1692 a 1698. Y mae'n debyg mai David Edwards a ofalai yn bennaf am Lwynrhys, Cae'r Onnen, ac Abermeurig. O 1691 i 1693 derbyniai £4 y flwyddyn o gronfa'r ' Happy Union,' ac ymddengys oddi wrth yr arolwg a wnaed y pryd hwnnw ei fod yn byw ym mhlwyf Cellan. Y mae'r gair 'dead' gyferbyn â'r cofnod, ond yr oedd yn fyw yn 1700 pan enwodd David Evan Rhydderch ef, fel ei gyfaill ' David Jones of Coedmor,' yn oruchwyliwr ar ei ewyllys. Yn ôl Evan Lewis, a ysgrifennai hanes eglwys y Cilgwyn tua 1864 a'r hen lyfr yn ei law, yr oedd tystiolaeth i'w lafur yno hyd 1704. Eto y traddodiad yw iddo farw yn 1700. Priododd Deborah, ferch Ieuan Gwyn Fychan, Moelifor, Llanrhystyd, a gweddw Ernestus Musgrave, Llanina. Bu iddynt un ferch yn unig - Anne, gwraig Philip Pugh, yr Hendre, Blaenpennal (bu farw 1687). Mab iddynt hwy oedd Philip Pugh (1679 - 1760), un arall o weinidogion y Cilgwyn.
Dyddiad cyhoeddi: 1953
Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/
Mae'r Bywgraffiadur Cymreig yn cael ei ddarparu gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru a Chanolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd Prifysgol Cymru. Mae ar gael am ddim ac nid yw'n derbyn cymorth grant. Byddai cyfraniad ariannol yn ein helpu i gynnal a gwella'r wefan er mwyn i ni fedru parhau i gydnabod Cymry sydd wedi gwneud cyfraniad nodedig i fywyd yng Nghymru a thu hwnt.
Ewch i'n tudalen codi arian am ragor o wybodaeth.