THOMAS, TIMOTHY, I (1720-1768), o'r Maesisaf, Pencarreg (Caerfyrddin), gweinidog y Bedyddwyr ac awdur

Ganwyd yn y Tŷ-hen, Caeo, 2 Mawrth 1720/19, yn ail fab i Thomas Morgan Thomas a Jane ei wraig, ac yn frawd i Joshua Thomas, Llanllieni, a Zecharias Thomas, Aberduar. Bedyddiwyd ef yn 18 oed, a dechreuodd bregethu cyn ei 20 oed; bu'n fyfyriwr yn y Trosnant, 1740-1, ac yn 1743 ordeiniwyd ef yn weinidog ei fam-eglwys yn Aberduar a'r canghennau, lle y bu hyd ei farw 12 Tachwedd 1768. Claddwyd ef ym mynwent plwyf Pencarreg. Priododd (1), yn 1743, ferch o Lanllwnni, a fu farw ymhen y flwyddyn. Ganed iddynt ferch a briododd Rees Saunders, Bryn Llanllwnni, ewythr David Saunders, Merthyr; (2), 1753, ferch i Williams, Trebwl, ac ŵyres i deulu'r Maes-isaf, lle yr aeth yntau i fyw. Ganed iddynt bump o blant, gan gynnwys Timothy II a Thomas.

Yr oedd yn bregethwr o fri, ond ar wahân i'w gysylltiadau teuluol a'i wasanaeth i'r eglwys ieuanc yn Aberduar, fe'i cofir yn bennaf am ei weithiau diwinyddol, yn arbennig ei Traethiad am y Wisg-Wen Ddisglair, 1759 (ail arg., 1800). At hyn cyhoeddodd Y Garreg Wen neu Draethiad bychan ymherthynas i Siccrwydd (gyda rhai emynau), 1759; casgliad o emynau dan y teitl Moliant i Dduw, 1764; a dau draethawd - Amlygiad Byr, 1764, a Golygiad Byr ar arddodiad dwylo.

TIMOTHY THOMAS II (1754 - 1840), gweinidog

Ganed ei blentyn hynaf o'i ail briodas, yn y Maes-isaf, 1754. Dechreuodd bregethu yng ngaeaf 1778, a'i ordeinio yn Aberduar yn Hydref 1783. Hwn oedd unig faes ei lafur, and oherwydd gwaeledd symudodd yn 1831 i Aberteifi, cartref ei fab Joshua Morgan Thomas (bu farw 1853), athro ysgol a golygydd Greal y Bedyddwyr, ac yno y bu farw 21 Ionawr 1840. Claddwyd ef yn Aberduar. Brodor o Lanfynydd oedd ei wraig, a ganed iddynt 10 o blant, gan gynnwys TIMOTHY THOMAS III (1787 - 1870), gweinidog y Bedyddwyr yng Nghastellnewydd Emlyn.

THOMAS THOMAS (1759 - 1819), gweinidog ac awdur

Ail fab o ail briodas Timothy Thomas I, a brawd efaill i John Thomas, M.R.C.S., Aberduar. Ganwyd 5 Mawrth 1759. Cafodd ei addysg yn ysgol David Davis, Castell Hywel, a'i fedyddio gan David Saunders yn Aberduar, Mawrth 1776. Derbyniwyd ef i goleg y Bedyddwyr, Bryste, yn 1777, a'i ordeinio yn Pershore, 1781 ? Yn 1788 symudodd oddi yno i eglwys Goodman Fields, London, gan gadw ysgol breswyl yn Mile End, ac yn 1799 ymddeolodd a mynd i fyw i Peckham. Priododd, 1781, Sarah (1762 - 1808), merch Robert Moseley, diacon yn eglwys y Bedyddwyr, Cannon Street, Birmingham, a ganed iddynt ddau fab a thair merch. Bu farw 4 Hydref 1819 a'i gladdu yn Bunhill Fields. Cyhoeddodd bregethau dan y teitlau The Mystery of the Seven Stars, 1809, a Jesus Christ an Object of Prayer, 1819; emynau Cymraeg a Saesneg, e.e. yn Greal y Bedyddwyr; a marwnadau i'w ewythr Zacharias Thomas a'i fodryb Mary Evans, Pantycelyn. Cyhoeddwyd ei bregeth angladdol yntau, o waith W. Newman, D.D., yn 1819. Gocheler rhag ei gymysgu â Thomas, Wareham, fel y gwnaed gan Blackwell (NLW MS 9272A ).

Awdur

• Benjamin George Owens

Ffynonellau

• Hanes y Bedyddwyr ymhlith y Cymry: o amser yr Apostolion, hyd y flwyddyn hon: yn ddwy ran (Caerfyrddin 1778), 1885, 527-9
• David Jones, Hanes y Bedyddwyr yn Neheubarth Cymru (1839), 334
• Seren Gomer, 1820, 1, 33, 217; 1823, 219; 1840, 61; 1844, 161; 1849, 55; 1860, 88
• Greal y Bedyddwyr, 1827, 42, 245, 284; 1829, 223, 367; 1830, 8, 53, 60; 1831, 1, 33
• H. Blackwell, NLW MS 9274A: A Dictionary of Welsh Biography
• NLW MSS 10785, 12357
• A History of Carmarthenshire, ii, 230, 252, 433-4
• Josiah Thomas Jones, Geiriadur Bywgraffyddol o Enwogion Cymru (Aberdâr 1867-70), ii, 565, 573-4
• W. Rowlands, Llyfryddiaeth y Cymry (Llanidloes 1869)

Darllen Pellach

• Benjamin Thomas, Y dyn defnyddiol. Cofiant (buddugol) y diweddar Barch. Timothy Thomas, gweinidog y Bedyddwyr yn y Graig, Castellnewydd Emlyn (Llanelli 1878)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20804809

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/