POWELL (TEULU), Nanteos (Llechwedd-dyrus cyn hynny), gerllaw Aberystwyth.

Y mae'r teulu hwn yn hawlio ei fod yn disgyn o Edwin ap Gronow, Tegeingl.

Dywedir mai Dafydd ap Philip ap Hywel oedd yr 'ap Hywel' (Powell) cyntaf a fu'n gysylltiedig â Llechwedd-dyrus, cartref cyntaf y teulu; yn ôl Peniarth MS 156 (gweler West Wales Historical Records, i) yr oedd ei wraig ef yn ferch i John ap Edward o Nanteos. Wyr iddynt hwy oedd Syr THOMAS POWELL, serjeant-at-law (1688), barwn yr Exchequer, a 'Judge of the King's Bench in Kg. James the Second's time' (Peniarth MS 156 ). Ei wraig ef oedd Elizabeth, merch ac aeres David Lloyd (Gwyn), Aberbrwynen, a mab iddynt oedd WILLIAM POWELL, a briododd Avarina, merch Cornelius le Brun a'i wraig Ann, merch a chyd-aeres John Jones, Nanteos.

Bu mab hynaf William Powell, sef

THOMAS POWELL (bu farw 1752)

yn aelod seneddol bwrdeisdref Aberteifi, 1725-7 a 1729-30, a sir Aberteifi, 1721, 1742-7. Priododd ef Mary, wyres Syr John Frederick, arglwydd faer Llundain (1662). Rhoes Thomas Powell £50 yn 1748 i helpu i adfer eglwys Aberteifi. Bu farw 16 Tachwedd 1752 ac aeth y stad i'r unig frawd a'i goroesodd, sef y

Parch. WILLIAM POWELL, D.C.L. (1705 - 1780)

(Buasai John Powell, y brawd arall, farw yn Affrica; gweler Peniarth MS 156 ).

Aeth William Powell o ysgol Henffordd i Goleg S. Ioan, Rhydychen, 14 Ionawr 1722/3, yn 17 oed (ymaelodi 1723, B.A. 1726/7, M.A. 1730). Ordeiniwyd ef yn ddiacon, yn esgobaeth Lincoln, 19 Medi 1731, a bu'n gurad yn Elton, swydd Huntingdon. Crewyd ef yn D.C.L. ar 8 Gorffennaf 1763 - cartrefai yn Nanteos y pryd hynny (Scott-Mayor, iii, 358; Foster, Alumni Oxonienses). Ceir cyfeiriadau mynych at Dr. Powell yn llythyrau Morysiaid Môn - gweler ' Index of Persons ' (Hugh Owen) - yn herwydd yr anghydfod rhyngddo a Lewis Morris ynglyn â gweithydd mwyn yn Sir Aberteifi; am fanylion gweler D. Lleufer Thomas, ' Lewis Morris in Cardiganshire,' yn Y Cymmrodor, xv.

Mab i Dr. William Powell a'i wraig Elizabeth (merch a chydaeres Athelstan Owen, Rhiwsaeson, Sir Drefaldwyn, a'i wraig Anna Corbet, Ynysmaengwyn, Sir Feirionnydd) oedd

THOMAS POWELL (1745? - 1797)

a briododd Eleanor, merch hynaf Edward Maurice Corbet, Ynysmaengwyn. Bu Thomas Powell yn siryf sir Aberteifi yn 1785. Ceir cyfeirio ato yn hanes y 'Welsh School,' Llundain (a gynrychiolir yn awr gan y Welsh Girls' School, Ashford, Middlesex); e.e. ef a osododd garreg sylfaen, yn 1771?, yr ysgol a godwyd yn Gray's Inn Road; gweler Rachel Leighton, Rise and Progress: The Story of the Welsh Girls' School, 1950. Yr oedd hefyd yn flaenllaw yng ngweithrediadau (hen) gymdeithas amaethyddol Sir Aberteifi; gweler Reports y gymdeithas honno am 1790, 1792, etc.

Mab iddo oedd

WILLIAM EDWARD POWELL (1788 - 1854)

Ganwyd ef 16 Chwefror 1788, a chafodd ei addysg yng Ngholeg Eglwys Crist, Rhydychen. Yr oedd yn arglwydd-raglaw sir Aberteifi, bu'n siryf yn 1810, ac yn aelod seneddol y sir 1816-54. Fel ei dad bu yntau'n ymddiddori yng ngwaith y gymdeithas amaethyddol; gweler Reports, 1804, 1807, 1812, 1815. Priododd (1), 1810, Laura Edwina (bu farw 1822), merch hynaf James Sackvile Tufton Phelp, Coston House, swydd Leicester, a (2) Harriett Dell, merch ieuengaf Henry Hutton, Cherry Willingham, swydd Lincoln. Bu farw 10 Ebrill 1854.

Ei aer, mab ei wraig gyntaf, oedd

[WILLIAM] THOMAS ROWLAND POWELL (1815 - 1878)

a anwyd 3 Awst 1815 ac a gafodd ei addysg yn Ysgol Westminster. Priododd, 1839, Rosa Edwyna, merch William George Cherry, Buckland, Swydd Henffordd. Bu'n aelod seneddol sir Aberteifi, 1859-65. Bu farw 13 Mai 1878.

Dilynwyd T. R. Powell gan ei fab,

GEORGE ERNEST JOHN POWELL (1842 - 1882), bardd a 'dyn od'

cyfaill A. C. Swinburne, H. W. Longfellow, etc. Ganwyd 10 Chwefror 1842. Ymaelododd ym Mhrifysgol Rhydychen (Coleg y Trwyn Pres), 23 Mai 1861. Priododd, 10 Mai 1881, Dinah T. Harries, Gwdig, Sir Benfro. Bu farw 17 Hydref 1882 a chladdwyd ef yn Llanbadarn Fawr.

Cyhoeddodd G. E. J. Powell Quod Libet (Aberystwyth, 1860); Poems, by Miolnir Nanteos (Aberystwyth, 1860); a Poems, by Miolnir Nanteos, Second Series (Aberystwyth, 1861); efe, gyda Eirikr Magnusson, a gyfieithodd Icelandic Legends Collected by Jon Arnasson (y gyfres gyntaf 1864, yr ail gyfres 1866). Y mae amryw lythyrau a ysgrifennodd Swinburne ato yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru (ynghyd â chopi ohonynt a wnaethpwyd gan George Eyre Evans).

Bu farw'n ddi-etifedd a dilynwyd ef gan gefnder i'w dad, sef

WILLIAM BEAUCLERK POWELL (1834 - 1911)

mab Richard Owen Powell (bu farw 1859). Priododd W. B. Powell Anna Maria, merch David Lewis, Bronavon; mab iddynt hwy oedd EDWARD ATHELSTAN LEWIS POWELL (1870 - 1930), a briododd Margaret Louisa Joan, merch hynaf Syr Pryse Pryse, barwnig, Gogerddan. Collodd unig fab ac aer E. A. L. a Margaret Powell, sef Lieutenant WILLIAM EDWARD GEORGE PRYSE WYNNE POWELL (ganwyd 1899), Welsh Guards, ei fywyd mewn brwydr yn Ffrainc ar 6 Tachwedd 1918, ac felly pan fu ei dad farw yn 1930 daeth llinach wrywol Nanteos i ben.

Awdur

Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

At y cyfeiriadau a roddwyd uchod ychwaneger
G. Eyre Evans, Aberystwyth and its Court Leet (Aberystwyth 1902)
Oxford Dictionary of National Biography (dan A. C. Swinburne)
W. R. Williams, The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliest times to the present day, 1541-1895 (Brecknock 1895)
John Roland Phillips, A list of the sheriffs of Cardiganshire, from A.D. 1539 to A.D. 1868 with genealogical and historical notes (Caerfyrddin 1868)
Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.I
Thomas Nicholas, Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales (London 1872), cyf.II
S. R. Meyrick, The history and antiquities of the county of Cardigan (Brecon 1907)

Dolenni Ychwanegol

Wikidata: Q20734170

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/