PIOZZI, HESTER LYNCH (1741 - 1821), awdures

Cyfaill y Dr. Samuel Johnson. Ganwyd 16 Ionawr 1741 yn Bodfel, gerllaw Pwllheli, Sir Gaernarfon, merch John Salusbury, Bachygraig, Sir y Fflint, a Hester Lynch Cotton (bu farw 1773), merch Syr Thomas Cotton, barwnig, Combermere a Llewenni (gweler Cotton, Syr Stapleton). Ymhyfrydai yn neilltuol yn ei thras Cymreig a'i pherthynas â Chatrin o'r Berain - yr oedd ei thad yn disgyn o ail briodas Catrin a'i mam o'r briodas gyntaf; gweler J. Ballinger, ' Katheryn of Berain,' yn Cymm., xl. Disgrifir ei gyrfa yn bur lawn yn y D.N.B. a gweithiau eraill, ac yn llawn iawn mewn gwaith cymharol ddiweddar (Oxford, 1941), sef James L. Clifford, Hester Lynch Piozzi (Mrs. Thrale); cafodd Clifford gyfle i astudio defnyddiau a gafwyd gan lyfrgelloedd yn weddol ddiweddar - y 'Thraliana' yn llyfrgell Henry E. Huntington, San Marino, California, llawysgrifau lawer yn llyfrgell John Rylands, Manchester, a'r ' Brynbella Piozziana ' a chasgliadau llai yn Ll.G.C.

Dangosodd Hester dalent i ysgrifennu a dysgu ieithoedd pan nad oedd eto ond merch ieuanc. Eiddil oedd moddion cynhaliaeth ei thad, a fu am gyfnod yn Nova Scotia ac Iwerddon; yr oedd at hynny braidd yn ddidoriad. Treuliodd flynyddoedd ei morwyndod, hyhi a'i mam - a'r tad weithiau - yn aros gyda pherthnasau yn Llewenni, yn Offley Park, swydd Hertford, cartref Syr Thomas Salusbury, brawd ei thad, neu yn Llundain. Bu'r tad farw yn 1762; yr oedd ef eisoes wedi dangos na fynnai ef i'w ferch briodi Henry Thrale, darllawydd cyfoethog, Llundain a Streatham, y gŵr yr oedd Syr Thomas Salusbury mor awyddus am iddi ei briodi. Eithr priodi Thrale a wnaeth hi - ar 11 Hydref 1763 - a mynd i fyw i Streatham (ac ar brydiau yn y Borough, Llundain, yn ymyl y darllawdy). Ymhen ychydig daeth i adnabod y Dr. Samuel Johnson, heblaw Oliver Goldsmith, David Garrick, a Syr Joshua Reynolds. Ymwelai'r rhain yn fynych â chartref Mr. a Mrs. Thrale a byddai Dr. Johnson yn aros llawer yno - dros gyfnod o ugain mlynedd. Aeth Dr. Johnson gyda Mr. a Mrs. Thrale ar daith i Ogledd Cymru yn 1774, gan fyned cyn belled â Bodfel; am hanesion y daith, fel yr ysgrifennwyd hwynt gan Mrs. Thrale a Johnson, gweler A. M. Broadley, Doctor Johnson and Mrs. Thrale (London, 1910). Aeth Johnson gyda hwy i Ffrainc hefyd, yn 1775; gweler The French Journals of Mrs. Thrale and Doctor Johnson, a gyhoeddwyd gan y John Rylands Library, Manchester, yn 1932. Bu Thrale farw 4 Ebrill 1781. Parhaodd y cyfeillgarwch â Johnson hyd y penderfynodd y weddw briodi Gabriele Piozzi, Eidalwr ac athro miwsig, ym mis Gorffennaf 1784; yr oedd Johnson a llu o bobl eraill, yn cynnwys merched Thrale a Mrs. Thrale, yn gryf iawn yn erbyn y briodas. Wedi'r briodas aeth Mr. a Mrs. Piozzi ar daith i'r Eidal. Pan ddychwelasant, ym mis Mawrth 1787, yr oedd yn amlwg fod llawer o'r drwg deimlad yn erbyn Mrs. Piozzi wedi diflannu. Buont yn byw yn Streatham am rai blynyddoedd - hyd 1795 pryd y symudasant i Sir y Fflint, lle yr atgyweiriwyd Bachygraig, y tŷ a adeilasid gan Syr Richard Clough, ail ŵr Catrin o'r Berain, ac yr adeiladwyd tŷ newydd, Brynbella , lle yr ymsefydlasant (a threulio llawer o amser yn Bath). Yn y cyfamser mabwysiadwyd nai i Piozzi ganddynt, sef John Piozzi, Eidalwr, a ddaeth wedyn yn Syr John Piozzi Salusbury (bu farw 1858). Bu Gabriele Piozzi farw yn Brynbella, 26 Mawrth 1809. Yn ddiweddarach, gwnaeth y weddw y mab mabwysiedig yn aer iddi ei hun.

Cyhoeddodd Mrs. Piozzi (a) y ' Preface ' a naw darn o farddoniaeth yn Florence Miscellany (Florence, 1785); (b) Anecdotes of the late Samuel Johnson, Ll.D., during the last twenty years of his life (London, 1786, ac amryw arg. eraill); (c) Letters to and from the late Samuel Johnson (London, 1788); (ch) Observations and reflections made on the course of a journey through France, Italy, and Germany (London, 1789; arg. arall, Dublin, 1789; cyf. Almaeneg, Frankfort und Mainz, 1790); (d) The Three Warnings (Kidderminster, 1792); (dd) British Synonymy; or an attempt at regulating the choice of words in familiar conversation (London, 1794; Dublin, 1794; Paris, 1804); (e) Three Warnings to John Bull before he dies. By an Old Acquaintance of the Public (London, 1798); (f) Retrospection (London, 1801).

Yr oedd i'r awdures gylch eang iawn o gydnabod ac o ohebwyr yn Lloegr a Chymru (gweler J. L. Clifford, op. cit.). Ymysg ei chydnabod Cymreig yr oedd Thomas Pennant, y 'Ladies of Llangollen,' Lewis Bagot, esgob Llanelwy, Margaret Owen, Penrhos, a Mrs. Siddons. Treuliodd gryn lawer o'i blynyddoedd olaf yn Bath. Bu farw yn Clifton ar 2 Mai 1821 a'i chladdu yn Nhremeirchion, ei phlwyf ei hun, ar 16 Mai.

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• At y cyfeiriadau a roddwyd eisoes ychwaneger K. C. Balderston (gol.), Thraliana the diary of Mrs. Hester Lynch Thrale (later Mrs. Piozzi) 1776-1809 (Oxford 1942) (dwy gyfrol)
• Cornhill Magazine, Medi 1939
• Adroddiad Blynyddol Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 1943-4 (adroddiad byr ar y 'Brynbella Piozziana')
• Archifau LlGC: NLW Rolls: Boxes 9-11: File 110. - Henry Thrale And Hester Lynch Thrale (gweithred briodas)
• NLW MSS 1577, 1593 (iv), 4734, 5664, 6432
• Archifau LlGC: NLW MS 1577C: Miscellany
• Archifau LlGC: NLW MS 1593E (iv): Miscellany
• Archifau LlGC: NLW MS 4734B: Hester Lynch Piozzi: Letter, &c.
• Archifau LlGC: NLW MS 5664C: Selina Fitzroy Birch: Translation
• Archifau LlGC: NLW MS 6432E: Eleanor Charlotte Butler & Sarah Ponsonby: Letter

Darllen Pellach

• Samuel Johnson, Adrian Bristow (gol.), Dr Johnson & Mrs Thrale's tour in North Wales 1774 (Wrexham 1995)
• Michael John Franklin, Hester Lynch Thrale Piozzi (University of Wales Press 2020)
• ODNB: Piozzi [née Salusbury; other married name Thrale], Hester Lynch (1741–1821)
• Erthygl Wicipedia: Hester Thrale

Delweddau

• J. Baker, J. Bluck, Brynbella the seat of G. Piozzi Esqr

Dolenni Ychwanegol

• Archifau LlGC: NLW MSS 11099-11102A: Diaries, 1797-1802
• Archifau LlGC: NLW MS 13936C - Hester Lynch Piozzi: Letters
• Archifau LlGC: Brynbella 'Piozziana'
• VIAF: 24645296
• Wikidata: Q291322

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/