RICHARDS, JOHN ('Iocyn Ddu '; 1795 - 1864)

Ganwyd 1795 yn Llannerch-y-medd, yn fab i James Richards, siopwr, ac yn nai i John Richards, clerigwr - dywedir eu bod o deulu Edward Richard o Ystrad Meurig. Bwriodd ran o'i oes (hyd 1844) yn swyddog y doll yn Lerpwl, ond priododd yn dda, a bu'n byw yn Nhre-Iorwerth (Bodedern) a Chaernarfon - dechreuodd godi plasty gerllaw Llannerch-y-medd, ond bu farw cyn ei orffen. Yr oedd yn ysgol Ystrad Meurig ar yr un pryd a ' Dewi o Ddyfed ' a ' Carn Ingli,' a bu ar hyd ei oes yn ymddiddori yn yr un pethau - canodd rai awdlau. Ond yr amgylchiad a ddug iddo 'enwogrwydd,' amheus braidd, oedd y feirniadaeth ar yr awdl yn eisteddfod Aberffraw yn 1849. Rhwng 'Emrys' a 'Nicander' yr oedd y wir gystadleuaeth; barnai 'Eben Fardd' mai 'Emrys' oedd y gorau, ond daliai 'Iocyn Ddu' yn dynn dros 'Nicander,' a mynnodd gan y trydydd beirniad, 'Chwaneg Môn' (Joseph Jones), a oedd ar y dechrau am wobrwyo ' Bardd Du Môn' (R. M. Williamson), ddyfarnu gydag ef dros 'Nicander'; bu'r peth yn destun dadl frwd yn y Wasg, na larieiddiwyd dim arni gan y ffaith mai Eglwyswyr oedd y beirniaid a'r bardd a orfu, a'r beirniad a'r bardd arall yn Ymneilltuwyr. Bu 'Iocyn Ddu' farw 17 Tachwedd 1864.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• Richard Parry ('Gwalchmai'), Enwogion Môn: henafol a diweddar, mewn cofnodau hanesol (1877)
• Y Geninen, 1900, 70, a 1912
• Charles Ashton, Hanes llenyddiaeth Gymreig o 1651 O.C. hyd 1850 (1893), 694-5

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q28361382

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/