LLOYD, EVAN (1800 - 1879) a JOHN (fl. 1833-59) argraffwyr a chyhoeddwyr

Y mae popeth (e.e. teitl y bartneriaeth - John ac Evan Lloyd) yn awgrymu mai John oedd y brawd hynaf, ond ni lwyddwyd hyd yn hyn i ddarganfod dyddiadau ei eni a'i farw. Rhaid bod y cwmni yn argraffu yn yr Wyddgrug yn 1833, oherwydd yn y flwyddyn honno penodwyd Owen Jones (Meudwy Môn) yn ddarllennydd proflenni yn eu swyddfa, yn arbennig i gywiro proflenni esboniad Beiblaidd James Hughes (1779 - 1844). Yn 1834 dechreuodd y ddau frawd gyhoeddi Y Cynniweirydd, byr ei oes, tan olygyddiaeth Owen Jones. Ym mis Ionawr 1835 dechreuasant gyhoeddi Y Newyddiadur Hanesyddol, eto tan olygyddiaeth Owen Jones, ond wedi i ddau rifyn ymddangos, gadawodd Jones i fyned i wasanaethu cwmni glo. Yn y cyfamser perswadiodd Roger Edwards i ddyfod i'r Wyddgrug i gymryd ei le yn y swyddfa argraffu. Newidiodd Edwards enw'r papur (misol) i Cronicl yr Oes. Tan ei olygyddiaeth ef a'i olynydd, Hugh Pugh (1803 - 1868), yr oedd o natur radicalaidd iawn. Tua diwedd y flwyddyn 1838 ymwahanodd y brodyr. Symudodd John Lloyd i Dreffynnon, a chyhoeddwyd y ddau rifyn olaf o'r Cronicl (Rhagfyr 1838 a Ionawr 1839) yno gan ' Lloyd ac Evans '. P. M. Evans oedd y partner newydd. Yn 1848 aeth John Lloyd o Dreffynnon i Lerpwl, wedi iddo brynu cwmni John Jones (1790 - 1855) a oedd yn gyfrifol am argraffu a chyhoeddi Yr Amserau. Ar un adeg symudodd i Ynys Manaw gan obeithio osgoi'r dreth stampiau ar bapurau newyddion, ond ni lwyddodd yn hynny, a gorfu iddo ddychwelyd i Lerpwl. Gwerthodd Lloyd Yr Amserau yn 1859 i Thomas Gee, Dinbych, a chyfunodd Gee y papur â Baner Cymru. Hyd yma ni wyddys hanes Lloyd ar ôl y cyfnod hwn.

Ganwyd Evan Lloyd yn Yr Wyddgrug. Aeth i Lundain yn 1838 a chymerodd swydd yn y gwasanaeth sifil. Cyrhaeddodd safle uchel yn adran Cyllid Gwladol. Bu farw 2 Mai 1879 yn 81, Carlton Hill, Llundain, yn 79 oed.

Awdur

• Yr Athro Emeritus Robert Thomas Jenkins, (1881 - 1969)

Ffynonellau

• T. M. Jones, Llenyddiaeth fy Ngwlad: sef hanes y newyddiadur a'r cylchgrawn Cymreig yn Nghymru, America, ac Awstralia, yn nghyd a'u dylanwad ar fywyd cenedl y Cymry (Treffynnon 1893), 13, 17, 18, 90
• T. Gwynn Jones, Cofiant Thomas Gee (Dinbych 1913) (mynegai)
• gwybodaeth gan y diweddar Mr. Robert Roberts, Fflint
• Bye-Gones, relating to Wales and the Border Counties, 1879
• Yn anffodus ni chynhwysir y ddau Lloyd yng nghyfrol Ifano Jones, A history of printing and printers in Wales to 1810, and of successive and related printers to 1923 (Cardiff 1925)

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q20821131

Dyddiad cyhoeddi: 1970

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/