NEST (fl. 1120), tywysoges yn Neheubarth

Merch Rhys ap Tewdwr Fawr a Gwladus, ferch Rhiwallon ap Cynfyn. Tua'r flwyddyn 1100 priododd Gerald o Benfro, a bu o leiaf dri mab o'r uniad - William, Maurice, a David Fitzgerald - ynghyd â merch, Angharad, gwraig William de Manorbier a mam Gerallt Gymro. Y mae'n amlwg ei bod yn wraig nodedig o brydweddol a swynol; bu'n ordderch i amryw. Enillodd iddi ei hun enwogrwydd (neu, o'r hyn lleiaf, amlygrwydd) fel ' Helen [ Troea ] Cymru,' oblegid ei chymryd ymaith trwy drais mewn modd rhamantus, a hynny bron ym mhresenoldeb ei gŵr, gan Owain ap Cadwgan yn 1109. Ymysg ei llu o blant yr oedd Robert Fitzstephen a Henry ' filius regis,' mab y brenin Harri I. Ni wyddys pa bryd y bu farw, eithr bu fyw am gryn amser ar ôl y flwyddyn 1136.

Yr oedd merched eraill o'r un enw ond yn llai enwog na'r Nest uchod: Nest, ferch Gruffydd ap Llywelyn, Nest, wraig Bernard Neumarch, a Nest, ferch Gruffydd ap Rhys.

Awdur

• Yr Athro Thomas Jones Pierce, (1905 - 1964)

Ffynonellau

• J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), Cyf. I
• J. E. Lloyd, A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest (London 1911), Cyf. II
• Oxford Dictionary of National Biography
• Giraldi Cambrensis Opera (1861–91)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Nest ferch Rhys

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q449000

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/