SAMUEL, EDWARD (1674 - 1748), clerigwr, bardd, ac awdur

Ganwyd yn Cwt-y-defaid, plwyf Penmorfa, Sir Gaernarfon. Daeth i sylw Humphrey Humphreys, esgob Bangor (hyd 1689), a'i cynorthwyodd i gael addysg a'i gymell i baratoi ar gyfer urddau eglwysig. Ymaelododd yng Ngholeg Oriel, Rhydychen, 19 Mai 1693, fel 'pauper puer'; dywedir iddo raddio (Thomas, A History of the Diocese of St. Asaph). Cafodd reithoraeth Betws Gwerfil Goch, 4 Tachwedd 1702, eithr newidiodd honno am reithoraeth Llangar (21 Ionawr 1721), ac aros yno hyd ei farwolaeth ar 8 Ebrill 1748. Cododd ddau fab yn glerigwyr - EDWARD SAMUEL (1710 - 1762), rheithor Llanddulas, 1735-47, a dilyn ei dad yn Llangar yn 1748, a WILLIAM SAMUEL (1713 - 1765), ficer Nantglyn, 1743-65, a thad y Dr. David Samwell.

Ysgrifennodd Edward Samuel rai carolau a cherddi; gweler esiamplau yn (a) Blodeu-gerdd Cymry , 1759; (b) Llu o Ganiadau, neu Gasgliad o Garolau a Cherddi … o Gasgliad W. Jones, Bettws Gwerfil Goch (Croesoswallt, 1798); (c) Eos Ceiriog, 1823; a (ch) B.M. Add. MS. 14961. Cyhoeddwyd pregethau o'i waith, (Pregeth ynghylch gofalon bydol a bregethwyd yn Eglwys Llangywer, yr ail dydd o fis Mai, 1720. Ar gladdedigaeth Mr. Robert Wynne, diweddar Vicar Gwyddelwern , 1731 a Adgyfodiad ein Harglwydd Jesu Grist, wedi ei brofi Mewn pregeth a bregethwyd ar Ddydd Sul y Pasg , 1766) eithr ei waith gwreiddiol pwysicaf, efallai, oedd Bucheddau'r Apostolion a'r Efengylwyr (Mwythig, Thomas Jones, 1704, ac arg. eraill). Cyhoeddwyd hefyd y cyfieithiadau a ganlyn o'i waith - (a) Gwirionedd y Grefydd Gristionogol (Llundain, 1716, ac arg. eraill; y gwreiddiol gan Hugo Grotius); (b) Holl Ddyledswydd Dyn (Amwythig, 1718); (c) Prif ddledswyddau Christion : sef angenrhaid a mawrlles gweddi gyffredin a mynych gymmuno (Mwythig, John Rhydderch, 1722/3; arg. 1793 yng Nghaer - o'r gwreiddiol gan William Beveridge, esgob Llanelwy, y rhan gyntaf wedi ei gyflwyno i'r barnwr Robert Price , Giler, sir Ddinbych, a'r ail ran i Watkin Williams Wynne [sic], Wynstay [sic]; a (ch) Athrawiaeth yr Eglwys (Caerlleon, Roger Adams, 1731) - trosiad o ddau waith, y naill gan Peter Nourse a'r llall gan William Wake, archesgob Caergaint. Ceir ffacsimile o lythyr a ysgrifennodd, 1 Mawrth 1703/4, at Edward Lhuyd yn R. Ellis, Facsimiles of Letters of Oxford Welshmen.

Awdur

• Syr William Llewelyn Davies, (1887 - 1952)

Ffynonellau

• Oxford Dictionary of National Biography
• Foster, Alumni Oxonienses: the members of the University of Oxford
• H. B. Thomas, A History of the Diocese of St. Asaph (1874), i, 44; ii, 138 (arg. newydd darluniedig, 1913)
• T. R. Roberts, Eminent Welshmen: a short biographical dictionary of Welshmen... from the earliest times to the present (1908)
• H. Blackwell, NLW MS 9273A: A Dictionary of Welsh Biography
• NLW MSS 14104 (traethawd ar gyfer eisteddfod genedlaethol Corwen, 1919)
• Hugh Owen (gol.), Additional Letters of the Morrises of Anglesey (1735-86) (London 1947-9)

Darllen Pellach

• Erthygl Wicipedia: Edward Samuel

Dolenni Ychwanegol

• VIAF: 73729517
• Wikidata: Q18535939

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC-RUU/1.0/