PRICE, THOMAS GWALLTER ('Cuhelyn '; 1829 - 1869), newyddiadurwr a bardd yn U.D.A.;

Ganwyd 23 Rhagfyr 1829 yn sir Forgannwg. Wedi iddo ymfudo i U.D.A. bu am gyfnod yn Minersville, Pa. Bu hefyd yng Nghalifornia adeg ' chwilen yr aur '; yno bu'n dysgu elfennau barddoniaeth i Taliesin Evans ('Tal o Eifion') ac yn anfon rhai o gynhyrchion ei ddisgybl i John Jones ('Talhaiarn') yng Nghymru. Daeth yn ôl i Gymru yn 1855 eithr dychwelodd i'r America ac yn ystod 1856 bu ef a L. W. Lewis ('Llew Llwyfo'), yn cyd-ddiddori llawer o Gymry America - ' Cuhelyn ' yn darlithio ar rai o feirdd Cymru a ' Llew Llwyfo ' yn datganu alawon Cymreig. Eithr fel newyddiadurwr y daeth i'r amlwg yn U.D.A. Bu'n olygydd Y Gwron Democrataidd, 1856, newyddiadur a gychwynnwyd (yn New York) at wasanaeth democratiaid Cymreig yr America; bu helynt rhwng y newyddiadur hwn a'r Drych oherwydd i'r Gwron awgrymu bod Y Drych yn ffafrio'r fasnach mewn caethion. Ar 10 Ionawr 1857 cychwynnodd 'Cuhelyn' Y Bardd Newydd Wythnosol (Efrog Newydd), gyda llu o lenorion Cymru yn ohebwyr iddo - 'Eben Fardd,' Thomas Stephens (Merthyr Tydfil), 'Talhaiarn,' 'Cynddelw,' 'Llawdden,' 'Dewi Wyn o Esyllt,' 'Islwyn,' 'Aneurin Fardd,' 'Nathan Dyfed,' 'Nefydd,' 'Eiddil Ifor,' 'Gwilym Teilo,' etc. Cyhoeddwyd yn hwn hanes a rhai o weithiau Dafydd ap Gwilym. Yn 1867 golygodd Y Ford Gron. Bu'n golygu The Workman's Advocate, a cheir ef, yn 1857, yn berchennog y Minersville Bulletin. Pa fu John Jones, Llangollen, dadleuydd, farw yn 1856 bu ' Cuhelyn ' yn ei amddiffyn yn erbyn enllibion y Wasg. Argraffwyd yn y Wasg Gymreig yn America lu o englynion a gyfansoddodd ' Cuhelyn.' Bu farw 12 Mai 1869 yn New York.

Awdur

• Robert (Bob) Owen, (1885 - 1962)

Ffynonellau

• Y Drych, 5 Ebrill, 18 Hydref, 20 Rhagfyr 1856, a hefyd 21 a 28 Mawrth a 25 Ebrill 1857
• H. B. Thomas, Hanes Cymry America (1872), 42
• David Hughes, Welsh People of California, 1849-1906 (San Francisco 1923), 35, 73

Dolenni Ychwanegol

• Wikidata: Q28361353

Dyddiad cyhoeddi: 1953

Hawlfraint Erthygl: http://rightsstatements.org/page/InC/1.0/